مورمونیسم نام فرقه‌ای است از مسیحیت که از ایالات متحده آمریکا سربرآورده است. البته در حقیقت، کلیسای قدیسین آخرالزمان (Later–day Saints) (LDS) تحت تأثیر فرهنگ پیوریتن‌های نیوانگلند[۱] متولد شد. پیوریتن‌ها اولین مهاجران نیوانگلند بودند؛ پروتستانهایی که خود را منتخب خدا برای ایجاد اورشلیم جدید یا شهر صهیون (ZION) می‌انگاشتند. ایشان مدعی بازگشت به «خلوص» اولیه مسیحیت و تجسم اراده الهی بودند. پیوریتانیسم در اواخر قرن هجدهم رو به زوال نهاد و اوایل قرن نوزدهم، اولین مورمونها در چنین فرهنگی متولد شدند.[۲]
مورمونها خدا را موجودی شبیه به انسان و دارای شکل فیزیکال می‌دانند که خدای مادر است و همسر دارد و چون خدای مادر و پدر بدن فیزیکی دارند می‌توانند میلیون‌ها فرزند روحانی متولد کنند. همچنین به اعتقاد مورمونها خدا واقعاً پدر روحانی آنهاست که ظرفیت‌های الهی را به آنان ارث داده است. حتی یانگ خدا را موجودی انسانی می‌بیند که به مقام خدایی ارتقا یافته و این ارتقا وظیفه هر انسانی است.
موسس و رهبر این فرقه مسیحی، جوزف اسمیت نام دارد که در خانواده‌ای روستایی زاده شد[۳] و پس از کندوکاو فراوان در میان انبوه مذاهبی که سیل تبلیغاتشان وی را احاطه کرده بود، از خداوند طلب هدایت نمود. و بر طبق مدعای او، در سن ۱۴ سالگی و از راه مکاشفه و تجلی خداوند بر او، دریافت که تمام کلیساهای مسیحی و رهبران آنها بر طریق گمراهی هستند[۴] و فرشته‌ای به نام مورونی به او ماموریت داد تا مسیحیت راستین و حقیقی را به همه‌گان معرفی نماید. مورونی محل دفن الواحی از گذشتگان را به وی نشان داد تا آنها را از زبان مصری اصلاح شده ترجمه کند و در اختیار مردم قرار دهد.[۵]
این الواح زرین، تاریخ قومی از بنی اسرائیل را بازگو می‌کند که پیش از نابودی اورشلیم[۶] به آمریکا مهاجرت کردند. پیامبرزادهای به نام نافی(Nephi) ، پیامبرشان بود که دو برادرش به نام‌های لامان(Laman) و لموئیل(Lemuel) ، علیه وی برخاستند و در جنگی، تمام مومنان را کشتند. این الواح توسط مورمونی، آخرین مومنِ به نافی برای آخرالزمان مدفون شد و خود او به شکل یک فرشته بر اسمیت ظاهر گشت و جای آنها را آشکار ساخت. بر طبق این الواح، سرخ پوستان آمریکا از نژاد یهودیان بی‌ایمانی هستند که مومنان سفیدپوست را کشتند و به خاطر همین گناهان، خداوند لعنتشان کرد و پوستشان تیره گشت. از این رو مورمونها سرخ پوستان را لامائیان می‌نامند.
اسمیت در سال ۱۸۳۰ و در سن ۲۵ سالگی کتاب مورمون را که ترجمه همان الواح زرین است و توسط دو سنگ اوریم(Urim) و تومیم(Thummim) انجام داده بود، چاپ نمود؛ این دو سنگ در معبد سلیمان برای غیب‌گویی و پیش‌بینی آینده بکار می‌رفت. اوریم و تومیم به عنوان دستگاهی که غیرپیامبران به وسیله آن با خدا ارتباط برقرار می‌کردند استفاده می‌شد. محققان عقیده دارند که عملکرد اوریم و تومیم به صورت جواب بله و خیر بوده است. یوسفوس فلاویوس تاریخدان معروف در نوشته‌های خود اشاره کرده است که اوریم و تومیم تا زمان مکابیان استفاده می‌شد و آنطور که در تلمود آمده بعد از نابودی معبد اول توسط بابلیان اوریم و تومیم گم شدند. اسمیت در همان سال ۱۸۳۰ اقدام به سازمان دهی کلیسای خود تحت قوانین ایالات متحده‌ی آمریکا نمود که هشت سال بعد یعنی در سال ۱۸۳۸، با نام کلیسای عیسی مسیح وابسته به قدیسین آخرالزمان(Church of Jesus Christ of later-day saints) معروف شد و شروع به جذب پیروان خود کرد.
ساختار این کلیسا متشکل از یک هیئت سه نفره به نام ریاست عالیه، شورای دوازده رسول که اعضای ریاست عالیه را انتخاب می‌کنند، شورای هفتاد نفره، انجمن اعانه، سازمان زنان جوان و سازمان ابتدایی است. در نهایت، اسمیت که بنیان گذار این فرقه بود، توسط گروهی از آشوبگران در شهر کارتاژ در ایالت ایلی نویز(Carthage, Illinois) ، ترور شد.
پس از جوزف اسمیت، شخصی به نام بریگم یانگ(Brigham Young) هدایت و رهبری مورمونها را به عهده گرفت. وی که نقش مهمی در گسترش این مذهب داشت، به سال ۱۸۴۷، مورمونها را از ایلی نویز به دره‌ی سالت لیک(Salt Lake Valley) برد. معبد تَبِرنَکِل(Tabernacle) به فرمان یانگ و در محل مشخص شده از سوی او در سالت لیک به مدت ۴۰ سال ساخته شد. تَبِرنَکِل یا میشکان (מִשְׁכַּן) که در عبری به معنای مسکن و محل سکونت است به معنی محل حضور قابل حمل و روحانی خداوند همراه با قوم اسراییل است در زمانی که از مصر خارج شدند تا زمانی که سلیمان اولین معبد را بسازد. مورمونها این معبد را بخشی از طرح بنای صهیون می‌دانند.
بسیاری از احکام و دستورات دینی امروزی مورمونها از سخنان یانگ گرفته شده است و سالت لیک سیتی در ایالت یوتا، بزرگترین مرکز پیروان این فرقه می‌باشد. در باب کتب مقدس مورمونها می‌توان به سه کتاب اشاره کرد که علاوه بر عهد عتیق و عهد جدید، از کتب مقدسشان می‌باشد. کتاب تعالیم و پیمان‌ها(Doctrine And Covenants)، کتاب مورمون و کتاب مروارید گرانبها(Pearl of Great Price)؛ که از میان اینها کتاب مورمون، مهم ترینشان می‌باشد. به اعتقاد مورمونها کتاب مقدس تحریف شده و همه‌ی بخش‌های آن، کلام خدا نیست اما کتاب مورمون، تحریف نشده و نخواهد شد.
کتاب تعالیم و پیمان‌ها بازگویی بخشی از تاریخ کلیسای مورمون و کتاب مروارید گرانبها، گزیده‌هایی از سفر پیدایش و انجیل متی و سرگذشت اسمیت و عقاید کلیسای مورمون می‌باشد.
عقاید مورمونها
اصول عقاید مورمونها در کتاب مروارید گرانبها، فصل مواد ایمان(The Articles of Faith) بدین شرح آمده است:
- ما ایمان داریم به خدای پدر ازلی و پسرش عیسی مسیح و روح القدس
- ما ایمان داریم که انسانها به سبب گناهان خودشان مجازات خواهند شد و نه به سبب خطای آدم.
- ما ایمان داریم که از طریق کفاره‌ی عیسی مسیح همه‌ی بشریت می‌توانند با اطاعت از قوانین و مقررات انجیل نجات یابند.
- ما ایمان داریم که نخستین اصول و مقررات انجیل عبارتند از:
- ایمان به خداوند، عیسی مسیح
- توبه
- تعمید با فرو رفتن در آب برای آمرزش گناهان
- دستگذاری برای موهبت روح القدس
- ما ایمان داریم که خدا باید کسانی را از طریق نبوت و دست گذاریِ افرادِ مجاز فراخوانند تا انجیل را موعظه کنند و در نظام آن به خدمت مشغول باشند.
- ما ایمان داریم به همان تشکیلاتی که در کلیسای آغازین وجود داشت؛ یعنی رسولان، انبیا، شبانان، معلمان، انجیل نویسان و …
- ما ایمان داریم به موهبت زبان‌ها، نبوت، وحی، مکاشفات، شفا، فهم زبان‌ها و …
- ما ایمان داریم که کتاب مقدس تا جایی که درست ترجمه شده باشد، کلام خداست؛ همچنین ایمان داریم که کتاب مورمون، کلام خداست.
- ما ایمان داریم به همه آنچه خداوند وحی کرده است و به همه‌ی آنچه اکنون وحی می‌کند و ایمان داریم که او باز هم امور بسیار بزرگ و مهمی را درباره ملکوت خدا وحی می‌کند.
- ما ایمان داریم به معنای تحت اللفظی(Literal) جمع شدن بنی اسرائیل و بازگشت ۱۰ قبیله و اینکه صهیون (اورشلیم جدید) در قاره آمریکا بنا خواهد شد و مسیح شخصا بر زمین حکومت خواهد کرد و زمین نو خواهد شد و جلال فردوسی خود را دریافت خواهد کرد.
- ما به امتیاز پرستش خدای قادر مطلق، طبق دستورات وجدانمان قائل هستیم و این امتیاز را برای همه‌ی انسانها روا می‌داریم تا هرشکل و هرجا و آنچه ممکن شود، عبادت کنند.
- ما ایمان داریم که برای اطاعت از قانون و احترام و حفظ آن، باید تسلیم پادشاهان، روسای جمهور، فرمانروایان و عالی جنابان باشیم.
- ما ایمان داریم که باید صادق، درستکار، پاکدامن، خیرخواه و فضیلت‌مند باشیم و به همه‌ی انسانها نیکی کنیم و درواقع می‌توانیم بگوییم که از مواعظ پولس پیروی می‌کنیم. ما به همه چیز ایمان داریم، به همه چیز امیدواریم، چیزهای زیادی را تحمل کرده‌ایم و امیدواریم بتوانیم همه چیز را تحمل کنیم. اگر چیزی فضیلت‌مند، دوست داشتنی، خوش نام یا قابل ستایش یافت شود، ما بسیار جویای آن هستیم.
جدای از این موارد که تحت عنوان اصول عقاید آمده است نگاه ویژه‌ی مورمونها در باب تثلیث نیازمند توضیح بیشتری است. چرا که آنان گرچه تثلیث را می‌پذیرند اما برخلاف مسیحیان که خدا را یک موجود در سه شخص می‌دانند برای خدا سه شخصیت قائل هستند. و در عین اعتقاد به یک خدا به خدایان دیگر هم معتقدند. و نیز خدا را موجودی شبیه به انسان و دارای شکل فیزیکال می‌دانند که خدای مادر است و همسر دارد و چون خدای مادر و پدر بدن فیزیکی دارند می‌توانند میلیون‌ها فرزند روحانی متولد کنند. همچنین به اعتقاد مورمونها خدا واقعاً پدر روحانی آنهاست که ظرفیت‌های الهی را به آنان ارث داده است.[۷] حتی یانگ خدا را موجودی انسانی می‌بیند که به مقام خدایی ارتقا یافته و این ارتقا وظیفه هر انسانی است.
رویکرد مورمونها در قبال خانواده نیز از دو وجه سزاوار اشاره است. نخست نوع مواجهه آنها با همجنس‌بازی است. از نظر مورمونها احساس گرایش به جنس مخالف، ممکن است امری مادرزادی باشد که از کنترل انسان خارج است و درنتیجه بابت آن گناهی بر گردن انسان نیست. مهم نوع پاسخ انسان به این غریزه است و اجرایی کردن یا نکردن آن تحت کنترل وی می‌باشد. در قانون خداوند رابطه با هم جنس گناه است و قانون خدا را نمی‌توان تغییر داد. امروزه ازدواج همجنس گرایان اصلی‌ترین دغدغه و نگرانی کلیسای مورمون است چراکه از نظر آنان این امر به خانواده آسیب می‌رساند و خانواده با توجه به کتاب مقدس بخشی از طرح خداست.
موضوع دوم، تک همسر یا چند همسر بودن است. مطابق با اعتقاد اصلی مورمونیسم و گفته‌های جوزف اسمیت، چند همسری نه تنها جایز بلکه شایسته و مستحب است. دلیل جواز این امر را هم انبیایی ذکر کرده‌اند که بیش از یک همسر داشته‌اند و حتی اسمیت در این باره مستقیماً از خود سؤال نموده است. خود یانگ و جوزف اسمیت مدافع سرسخت تعدد زوجات بودند و یانگ ۲۷ همسر داشت. با این همه اما به خاطر هجمه و فشاری که به مورومون‌ها وارد مبیشد، سرانجام ویلفورد وودراف، از روسای بعدی کلیسای مورمون طی بیانیه اکتبر ۱۸۹۰ تعدد زوجات را به دستور خداوند ممنوع کرد. و باری دیگر نیز در سال ۱۹۰۴ جوزف اف.اسمیت بیانیه دوم ممنوعیت زوجات را به دلیل تداوم آن بین برخی مورمونها صادر کرد که طبق آن افراد خاطی از سوی کلیسا تادیب و تکفیر می‌شوند.[۸]
مورمونیسم و ایالات متحده آمریکا
با بررسی محتوای عقیدتی و عملکرد فرقه‌ی مورمونیسم به صراحت می‌توان هم‌نوایی با یهودیت و نیز آمریکا را دریافت. مورمونیسم نیز مانند سایر پروتستان‌ها معتقد است که مسیح در انتظار تشکیل دولت یهود می‌باشد و حتی اسمیت نظریه اعزام یهودیان به فلسطین را مطرح نمود. اما در اعتقادات مورمونیسم، صهیون در آمریکا تشکیل خواهد شد. یعنی برای بازگشت مسیح باید حکومت یهودی تشکیل شود و هرگاه که وی بازآید حکومت خود را در سرزمین آمریکا برپا خواهد کرد. جالب است که در کتاب مورمون، به کشف ایالات متحده آمریکا و پیروزی سفیدان بر سرخ پوستان و حکومت جمهوری و آزاد آمریکا اشاره شده است.
و نگریستم و مردی را از میان امتها دیدم که آب‌های فراوان او را از ذریه برادرانم جدا کرده است. و دیدم که روح خدا پایین می‌آید و آن مرد را بر می‌انگیزد و او از میان آبها به سوی ذریه برادرانم که در سرزمین موعود بودند، می‌رود.
و واقع شد که روح خدا را دیدم که افراد دیگری از امتها را برمی انگیزد و آنها از روی آب‌های فراوان گذشتند و از اسارت بیرون آمدند.
و واقع شد که گروه‌های بسیاری از امتها را در سرزمین موعود مشاهده کردم و دیدم که خشم خدا بر ذریه برادرانم، فرود آمد؛ و آنها جلوی امتها پراکنده و زده شدند. و روح خداوند را دیدم که بر امتها قرار گرفت و آنها کامیاب شدند و آن سرزمین را به ارث گرفتند و دیدم که آنان سفید هستند …
و این سرزمین، سرزمین آزادی برای امتها خواهد بود و هیچ پادشاهی بر آن سرزمین نخواهد بود که بر امتها فرمان‌روایی کند.
همان طور که از سطور بالا هم بر می‌آید، مورمونیسم فرقه‌ای است دست ساخته تا چهره‌ی ایالات متحده را تطهیر کند. گذشته منفور انسان‌هایی که سرخ پوستان _ مردم بومی و اصلی امریکا_ را قتل عام کردند، منابعش را غارت نمودند و سرزمینی نو برای خود ساختند، با افسانه‌های کتاب مورمون انتقام خدا از ذریه یهودیان بدکاری می‌شود که بر علیه نافی شوریدند و مومنان را کشتند. از طرفی آمریکا سرزمین موعودی می‌شود که آزادی را برای همه مردم به ارمغان می‌آورد. پر واضح است که این نوشته‌ها، هدفی جز تقدیس آمریکا ندارد. به خصوص که در اعتقادنامه مربوطه آمده است که باید به فرمان حاکمان و پادشاهان و روسای جمهور و … تن در داد.
ارتباط تنگانگ مورمونها با اسرائیل
کلیسای مورمون به مدت ۱۸۴ سال از یهودیان و اسرائیل حمایت و پشتیبانی کردند. و اسرائیل تنها کشوری است که تشکیل آن مستقیما توسط کلیسای LSD، حمایت شده است. درواقع از همان روزهای اول و قبل از تشکیل اسرائیل، کلیسای مورمون از یهود برای استقرار در فلسطین و ساختن یک کشور، دعوت کرد. روزنامه رسمی کلیسای مورمون در پاسخ به مقاله‌ای در سال ۱۸۳۴ تحت عنوان « مورمونها به چه باور دارند؟» گفت: ما اعتقاد داریم که خدا دستش را برای بازیابی باقی مانده‌ی مردمانش در اسرائیل دراز کرده است و زمان گردآوری مردمانش از سراسر جهان و برگرداندنشان به سرزمین پدریشان، نزدیک است.
اورسون هاید، پیامبر والارتبه‌ی مورمون در سال ۱۸۴۱ به اروپا رفت تا به رهبران یهود هشدار دهد برای جلوگیری از یک واقعه حتمی به فلسطین مهاجرت کنند اما آنان جدی نگرفتند و درنتیجه هاید برای تلاشهای مضاعف به فلسطین رفت. جوزف اسمیت نیز در افتتاح اولین پرستشگاه مورمون در سال ۱۸۳۶ طی یک سخنرانی اعلام کرد که اینک فرزندان یهود می‌توانند بازگشت به سرزمینی که به ابراهیم – پدرشان – داده شده را شروع کنند. کلیسا یک سال بعد از قتل اسمیت بیانیه داد که به همه‌ی یهودی‌های جهان، فرمان آمادگی برای بازگشت به اورشلیم فلسطین داده شده است تا دولت سیاسی خودشان را آنجا در ذیل قوانین حقوقی و مدنی خود بنا کنند. با تمام اوصافی که در رابطه با ارتباط مورمونها با اسرائیل و آمریکا گذشت، واضح است که این فرقه شدیدا سیاسی است و با اهدافی نزدیک به صهیونیزم بنا شده است و چه قبل و چه بعد از تشکیل دولت یهود همواره حامی و پشتیبان و جلو برنده‌ی اهداف اسرائیل بوده است. لذا علاقه دولت اسرائیل و حاخام های آن به این فرقه مسیحی جای تعجب ندارد![۹]
پی نوشت:
[۱]. نیوانگلند (New England)، منطقه ای در گوشه شمال شرقی ایالات متحده متشکل از شش ایالت Massachusetts، New Hampshire، Maine، Vermont، Connecticut و Rhode Island است.
[۲]. هانک و ویلیام، ۸:۲۰۰۳٫
[۳]. هانک و ویلیام، ۱۰:۲۰۰۳؛ شیپ، ۶:۱۹۸۷
[۴]. هانک و ویلیام، ۱۰، ۲۵٫
[۵]. اسمارت، ۲۶۶:۲:۱۳۸۳؛ مولند، ۴۷۸:۱۳۸۷
[۶]. حوالی سال ۶۰۰ ق.م
[۷]. https://carm.org/is-mormonism-cult
[۸]. http://losmormones.org/1771/10-cosas-que-deseariamos-que-todos-conozcan-de-los-mormones
[۹]. http://www.jewishjournal.com/jews_and_mormons/item/why_mormons_cant_be_anti_zionists
۱- مجتهدزاده، محسن؛ مسیحیت در آمریکای لاتین، نشریه پژوهش های منطقه ای، شماره ۸، ۱۳۹۰، صص ۱۹ – ۵۶٫
۲- توسلی رکن آبادی، مجید؛ سعیدی، زهره؛ مسیحیت اسرائیلی: بررسی ظهور و گسترش مورمونیسم، نشریه پژوهش های علم و دین، شماره ۱۰، ۱۳۹۳، صص ۲۵-۴۸٫
۳- توفیقی، فاطمی؛ نشریه هفت آسمان، شماره ۱۶، ۱۳۸۱، صص ۱۷۷-۱۹۲٫
قاصدک حسینی
