مکانیسم های یادگیری
سه مکانیسم برای وقوع یادگیری لازم است
– تداعی یا شرطی پاسخگر سگ پاولوف با صدای زنگ ترشح بزاق همراه بود
– تقویت یا شرطی کنشگر مردم یاد می گیرند در برابر رفتار خاص واکنش خاص نشان دهند (سلام کردن)
– تقلید یا یادگیری مشاهده ای مردم غالب نگرشهای اجتماعی را صرفا با مشاهده نگرشها و رفتارهای دیگران می آموزند
یادگیری دارای سه ویژگی یا رویکرد مشخص است
– علت رفتارها اساسا در تاریخچه یادگیری گذشته شخص نهفته است
– علت رفتار را عمدتا محیط بیرونی می دانند نه در تعبیر ذهنی فرد از آنچه روی می دهد
– هدف یادگیری تبیین رفتارهای آشکار است نه حالتهای روانی و ذهنی
نظریه شناخت
اندیشه اصلی این نظریه می گوید رفتار شخص بستگی به شیوه درک او از موقعیت های اجتماعی دارد
اصول اصلی این رویکرد : از دیدگاه آنان مردم موقعیت ها یا رویدادها را به صورت حاصل جمع تعداد زیادی عناصر جدا از هم درک نمی کنند بلکه تصویر آنها از موقعیت ها درک یک کل پویاست صدای آهنگ
اندیشه محوری این دیدگاه : مردم تمایل به گروه بندی و مقوله بندی اشیاء دارند کتابخانه در منزل باعث بخشی از منزل به کتاب یا وسایل آشپرخانه منجر به تشکیل آشپرخانه می شود
بحث دوم اینکه برخی عناصر از برخی دیگر برجسته تر ظاهر می شوند یعنی طبقه بندی یا دسته بندی براساس شکل و نحوه استفاده صورت می گیرد
سه حیطه تحقیقی در این نظریه عبارت است از
– ادراک اجتماعی : طرقی که مردم محرک های اجتماعی را درک و رمزگردانی می کنند (داد زدن)
– حافظه اجتماعی : بازنمایی مردم درباره مردم دیگر یا طرح واره ها که یافته های ما درباره محیط اجتماعی خودمان است
– قضاوت اجتماعی : ترکیب اطلاعات به وسیله مردم و رسیدن به نتایج و استنباط هایی درباره محیط اجتماعی
تفاوت نظریه شناختی با یادگیری
این رویکرد به زمان حال تمرکز دارد – و بر اهمیت ادراک و تعبیر و تفسیر فرد از واقعیت ها تاکید دارد
نظریه انگیزشی
این نظریه بر عوامل انگیزیشی که رفتار انسان را هدایت می کنند تمرکز دارد و عاملی همچون ارضای نیاز را مهم می داند که فرد دارای نیازها و انیگزه های خاص است که رفتار او را شکل می دهد در این نظریه مردم تصمیم گیری های خود را عقلانی و منطقی در جهت سود و زیان خود محاسبه می کنند و بهترین برخورد را با استفاده از عقل و منطق بر می گزینند و دنبال بیشترین سود و کمترین زیان هستند
تصمیم ها بر منبای دو عامل شکل می گیرند
– ارزش بازده های تصمیم های مختلف
– احتمال حصول هر بازده در هر تصمیم (خرید اتومبیل)
به همین منوال تبادلات اجتماعی اشخاص نیز بر منبای سود و زیان تعامل و تحلیل می شود
ویژگی این نظریه
– این رویکرد تاکید دارد که مردم بر مبنای آنچه با انجام یک رفتار به دست می آورند یا از دست می دهند عمل می کنند که خود به سه دسته تقسیم می شود
• گرایشی گرایشی اجتنابی اجتنابی گرایشی اجتنابی
تفاوت این رویکرد با سایر نظریه ها
– نظریه انگیزشی با مزایا و معایب پاسخ های احتمالی سرکار دارد نه عادتهای آموخته شده از گذشته
– تحلیل شناختی و انگیزشی به حالتهای درونی متکی است تا حالتهای بیرونی
نظریه جامعه شناختی
این نظریه با تاکید بر پذیرش نقش و نمادهای اجتماعی در جامعه که انسان قابلیت ساخت ، درک و کاربرد آنها دارد را بررسی می کند
تعامل اجتماعی فرآیندی است طی آن مردم معنی هایی را که در ذهن دارند به یکدیگر انتقال می دهند ما فقط با کلمات ارتباط برقرار نمی کنیم بلکه حالت ها و نمادهایی که می سازیم نیز عامل برقراری ارتباط است
یعنی وقتی مردم تعامل می کنند یا صحبت می کنند به درک مشترکی در خصوص موضوع مورد بحث رسیده اند مفهوم دیگری که در این نظریه نهفته است مفهوم خود یا نفس است یعنی ما چه کسی هستیم چگونه هستیم و رفتار ما در برابر دیگران چگونه است ؟
تعامل نمادین فرآیندی پویا است که به وسیله آن زندگی اجتماعی به طور مداوم ساخته و بازساخته می شوند .
نقش های اجتماعی مسئولیت هایی که شخص در جامعه بر عهده می گیرد یا به وی تفویض شده اطلاق می شود لذا یک نظام اجتماعی متشکل از ساخت ها و جایگاههای ساختی است (دانشجو استاد) برخی از این سمت ها و جایگاههای اجتماعی از بقیه دارای حیثیت و اعتبار بیشتری می باشند
افراد فرایند نقش سازی در جامعه را از طریق تعامل با جریانات اجتماعی ایجاد یا تغییر یا بوجود می آورند کسب دانش منجر به ایجاد نقش جدید در دانشجو و پذیرش مسئولیت می شود
نظریه زیست شناختی
انسانها با مجموعه ای از ویژگی های زیست شناختی به دنیا می آیند که با سایر حیوانات متمایز می شوند هوش از جمله عوامل جداسازی انسان از سایر موجودات است که باعث گفتار و رفتار خاص می شود نیروهای درونی انسانی مانند غریزه بخشی از ماهیت انسان است که منجر به رفتار می شود مثلا جنایتکار تیراندازی می کند به عنوان یک امر غریزی نجات یا دریافت سود دست به این عمل می زند
جامعه شناسی زیستی به تبیین رفتار اجتماعی در حیوانات به کار می رود که از انسان به عنوان حیوان ناطق یاد شده و از این شناخت سرچشمه می گیرد که رفتارهای پیچیده اجتماعی تحول یافته و سازگاری ایجاد می کنند و تحول را به عنوان مبنا و سرنج است موجودات زنده را به هم می دوزد
جامعه شناسی زیستی در تحلیل های گسترده از مناسک اجتماعی همچون همسرگزینی ، دلبستگی به فرزند ، پرخاشگری به کار می رود تمرکز این رویکرد بر روی تفاوت های زیست شناختی افراد است که برخی افراد نسبت به برخی دیگر باهوش تر قوی تر و درشت تر هستند اما عنصر مشترک این نظریه علل رفتار های اجتماعی انسان که دارای ماهیت زیستی است بررسی می کند
نظریه نقش
نظریه نقش از حوزه هنر و تئاتر به عاریت گرفته شده و عبارت است از کارکردی که یک شخص هنگام دریافت پست یا شغل در یم مقام اجتماعی ایفاد می کند از نقش به عنوان یک مفهوم تحولی بین رشته ای یاد می شود
اشتراک بین نقش ها مثل نقل یک فرد به عنوان پدر، کارمند یک اداره دارای وجه مشترکی است که بخش رفتار شخصی گویند این رفتار شخصی دارای نقش های متفاوتی است
یعنی نقش دارای دو بخش رفتاری و بخش شخصی می شود
– بخشی شخصی شامل
نقشهای فردی (مجموعه رفتارهای فرد خاص)، توده(رفتارهای مجموعه ای از آدمها)، رفتاری(رفتارهای بازیگران در یک نقش )،آماج(رفتارهای دیگران در اشتراک نقش ها
– بخش رفتاری شامل :آشکار ، پوشیده ، تجویزی، توصیفی ،ارزشیابانه ، فعال، کیفیری
پیش بینی از رفتار و شیوه هایی که افراد در نقش ها باید انجام دهند به انتظارات نقش تعبیر می شود
تعارض نقش بدین معناست که شخص دارای چندین نقش متضاد است مثلا در خانه مادر است در دانشگاه دانشجو و در محل کار به عنوان یک کارمند و این نقش ها موجود ایجاد انتظارات ناهمخوان در دورن نقش می شود البته ما هر روز نقش های مختلفی را تجربه می کنیم
کمک نظریه نقش به روانشناسی اجتماعی
– ایجاد مفاهیمی نظری الگوی نقش ، بازی نقش ، قبول نقش در روان شناسی رسوخ نموده است (آزمایش لیبرمن در مورد کارگران کارگردانی که به مرتبه سرکارگری رسیده اند نگرش های مثبت تری نسبت به مدیران دارند )
نگاه دیگران نسبت به ما در خصوص نقشی که داریم فرزند یک جور نگاه می کند رئیس یک جور همسر یک جور مادر زن یک جور
بینش های نقش مبنایی برای فهم جنبه هایی از فرایند ارتباط را فراهم می آورند و می توانند ما در فهم موقعیت رهبران و زیردستان در یک سازمان یاری نمایند
خلاصه کلام
نظریه های روانشناسی اجتماعی می کوشند تا در گستره ای محدود پدیده های ویژه از قبیل تغییر نگرش پرخاشگری، کنش های میان فردی را توجیه و تبیین نمایند.
