پيامدهاي منفي جهاني شدن

عنوان  :  پيامدهاي منفي جهاني شدن
تاریخ  :  1389/11/20
منابع  :  روزنامه رسالت، شماره 7187 به تاريخ 3/11/89، صفحه 18
كلمات كليدي  :  پيامدهاي منفي جهاني شدن
نوع مقاله : نشريات
موضوع مقاله : علوم سياسي

نویسنده: اكبر احمد

مترجم: یعقوب نعمتی و روجنی

هم اكنون تمامی جوامع فرهنگ خود را از هجمه جهانی شدن، در معرض تهدید می‌بینند. دامنه مشكلاتی كه توسط جهانی شدن، ایجاد شده به طور گسترده‌ای مورد بررسی واقع شده است، ولی پیشنهادات خیلی اندكی برای نحوه حل و فصل این مشكلات ارائه گردیده است.

بسیاری از افرادی كه با این تحولات روزافزون مواجه شده‌اند، درباره آینده‌ای كه اندیشمندان مختلف، «فرهنگ وحشت»، یا «جامعه در معرض خطر» می‌نامند، نگران و بی‌اعتماد هستند. از نظر آنتونی گیدنز، یكی از جامعه شناسان برجسته معاصر، جهانی شدن، « جهانی از برندگان و بازندگان را ایجاد می‌كند؛ عده ای با سرعت به سوی رفاه پیش می‌روند و اكثریت نیز محكوم به زندگی فلاكت بار و نومیدانه‌ای هستند». از این رو وی جهانی شدن را اندكی بیش از یك غارت جهانی در نظر می‌گیرد.

گیدنز با وام گیری عبارتی از ادموند لیچ مردم شناس، استدلال می‌كند كه جهانی شدن، در حال ایجاد نمودن یك «جهان فراری» است. گیدنز می‌گوید تحولات چند دهه اخیر نشان می‌دهد كه هم اكنون، دوران همان جهان فراری است: « حداقل در حال حاضر، نظم جهانی برخاسته از اراده جمعی انسانی وجود ندارد». در عوض، نظم حاضر به شیوه‌ای آشفته و هرج و مرج گونه ظاهر می‌شود. این نظم، ثابت یا تضمین شده نیست، بلكه آكنده از اضطراب و نیز هراسان از تفرقه‌های عمیق است. بسیاری از ما احساس می‌كنیم كه گرفتار نیروهایی هستیم كه هیچ گونه احاطه‌ای بر آنها نداریم. باید اذعان داشت كه جهانی شدن، فاقد یك جوهره اخلاقی است. دقیقا به همین دلیل است كه طمع، غضب و جهل در عصر حاضر می‌توانند بدون هیچ گونه مانع و رادعی، رشد نمایند. گرچه این 3 خصیصه منفی همواره بخشی از زندگی انسانی بوده‌اند، ولی عقاید سنتی ایمان و آداب رفتار كه در عدالت، رحم و علم متجلی می‌شوند، آنها را مهار می‌نموده‌اند.

مفاهیم مذكور، پادزهر این زهرها بوده و آنها را می‌توان در تمامی ادیان بزرگ یافت.‏ جهانی شدن در طول نیم قرن گذشته، پیامدهای مادی و نیز اخلاقی متعددی را ایجاد كرده است. شاید مهمتر از همه صنعتی شدن و مصرف گرایی بی حد و حصر، گرمایش جهانی را موجب شده‌اند. كثرت توفان و گرد بادها و گرمای بی‌سابقه، باران‌های تند و خشكسالی‌های شدید و نیز ذوب شدن سریع یخچال‌های طبیعی، نشانه‌هایی از این مشكل فزاینده می‌باشند. علاوه بر این، تمامی كشورهای جهان، مسیر كشورهای غربی را در پی‌گرفته‌اند و غول‌های صنعتی آسیایی همانند چین، بیشتر علاقه‌مند هستند تا به جای محافظت از محیط زیست، به بخشی از اقتصاد جهانی شده، تبدیل گردند. نابرابری به شدت فزاینده در شرایط مادی زندگی، یكی دیگر از عواقب قابل مشاهده جهانی شدن در عرصه اقتصادی است. هر ساله فقر به واسطه فقدان مراقبت‌های بهداشتی و غذا، هزاران نفر از مردم را به كام مرگ می‌كشاند. درآمد روزانه حدود یك میلیارد نفر، كمتر از یك دلار می‌باشد و گویی كه این ارقام را به سخره گرفته باشیم، چرا كه 358 نفر، ثروت مالی بیشتری از نصف جمعیت جهان را در اختیار دارند. جهانی شدن همچنین، دسترسی فزاینده به ابزارهای خشونت از بمب‌های دست ساز گرفته تا سلاح‌های بیولوژیك را موجب شده است. هر فردی، هر كجا و در هر لحظه‌ای ممكن است گرفتار نفرت قومی یا مذهبی شود. باید اذعان نمود كه جوامع قبلانیز با چنین نفرت هایی روبه رو بودند و نیازی به یادآوری مشكلاتی كه قبلاذكر شده نیست – استثمار منابع طبیعی، علاقه افراطی به انباشتن ثروت مادی و فشار جمعیتی زیاد-كه اغلب مواقع به خاطر این مسائل به جنگ روی می‌آورده‌اند. ولی امروزه گستره جهانی شدن بدون هیچ گونه مانع یا عامل توازن بخشی، بشریت را در نقطه ای خطرناك از تاریخ حیاتش جای داده است.